In Orpheum.

On Orpheus.

Vis eloquentiae quam Euripides reginam,
Ennius flexanimam appellavit.[1]

The power of eloquence, which Euripides called sovereign, and Ennius ‘heart-swaying’.

En ut Treicius numeris & carmine vates[2]
Permovet aurata barbara saxa cheli:
Utque arbusta tenet cantu, platonosque [=platanosque] sequentes,
Et ciet insolitis pervia monstra sonis.
Circa homines tantùm retinet facundia nomen,
In sua ut invitos vota disertus agat.
Condidit hic hominum coetus, & moenia primus
Artifici posuit non violata, manu.

See how the Thracian seer with his songs and playing makes the untamed rocks move with his golden lyre: And how he holds the groves [spell-bound] with his melody, and the plane-trees that follow him around, and summons the wild beasts which are susceptible to these new sounds. Among men, eloquence retains only this reputation, that a man skilled in speaking can leading the unwilling [to act] against their wishes. This man [Orpheus] founded the assemblies of men, and first set up inviolable walls with a craftsman’s hand.

IN omnibus iis quae non tantùm in rerum gu-
bernaculis, sed in civitatibus condendis pluri-
mum valuerunt, princeps semper meo iudicio elo
quentia fuit. Ut enim, cùm à Romulo pastores &
advenas ad aedificandam urbem congregatos legi-
mus, id eloquentia (cui cum sapientia aeterna est so
cietas) perfectum esse suspicamur: ita illa retinen-
dae in republica Romana pacis & quietis author sem-
per fuit. Quo in loco praeclarum est quod de Me-
nenio Agrippa dici solet, cuius oratione invidio-
sa illa plebis à patribus secessio revocata est. Sulpi
tius quoque Gallus exercitum Romanum de lu-
nae defectione trepidantem & animo fractum di-
cendo excitavit, tantumque eius eloquentiae omnium
testimonio tributum est, ut potius unius oratio-
nis tractu, quàm vi & armis victoria parta esse vi
deretur. Idem quoque Pericli apud Athenienses
ferunt contigisse: cuius oratio animos suorum ob
solis obscurationem desperatione metuque fra-
ctos, recreavit. Quid verò est magnificentius, quàm
rem eam quae sit dictione explicanda, illustrare di
cendo posse, & eorum qui audiunt animos quò ve-
lis impellere, unde autem velis deducere? Quid ma
gis admirabile, quàm in frequenti hominum co-
rona, ut eo munere quod omnibus à natura com-
mune est solus cum dignitate perfungi posse vi-
dearis? Quid verò pietatis & religionis magis pro
prium, quàm nefarios perditosque cives oratio-
nis flumine ad rectam officii normam traducere?
Hoc genere qui valent, quocumque orationem suam
  Link to an image of this page  [V7r p317]appulerint, facilè efficiunt quod volunt, modo per
fringunt, modo opiniones novas inserunt, modo
pervellunt insitas. Talium virorum ornatum & vim di-
cendi admiratae gentes, plurimum semper eloquen
tiae tribuerunt. Itaque & aetate nostra multi in id
studium diligentius incubuerunt, quod illis maxi-
mo emolumento & honori fuit: nonnullique sunt
inventi, qui quanquam penitus in iure civili &
maiorum institutis rudes essent, tamen quia aut
soli, aut cum paucis ad hanc civilem scientiam ver-
ba illa selecta, dicendique ornatum, & quasi vesti-
tum attulerunt, soli prope iurisconsulti sunt habi
ti: & quasi in possessionem suam venissent, veteres
illos iuris magistros, scholis & bibliothecis exclu
serunt. In quibus magnopere laudandum est, res,
quae primùm ab eloquentibus sunt traditae, orato
ria facultate tractáre: est tamen infantiae propè si-
mile in verborum collocatione solùm occupari,
scientiam autem ipsam intactam, & nulla accessio-
ne abs se cumulatam praterire. Quorum fortasse
labor, eò minus in multis probabitur, quòd qui
discere ius volent, nec illorum libros legent, quòd
procul ab arte & praeceptis absint, neque ea attin-
gant, quae in forensibus controversiis explicandis
posita sunt: qui autem latinè scire expetent, & ora
tionis flore & copia magnopere capientur, nec ad
illorum scripta se conferent, quòd uberius & cumu
latius ex libris Ciceronis & aliorum, qui plurimum
eloquentia valuerunt, desyderium suum sint ex-
pleturi.